چگونگی آموزش فرهنگ شهروندی در مدارس

تمام این کارها، مقدماتی است تا مسیر ورود کودکان به جوامع بزرگ را هموارتر سازد. آموزش فرهنگ شهروندی به کودکان در مدارس، آنها را قادر می‌سازد تا با کسب دانش و تجربه موردنیاز برای مطالبه حقوق خود سهم مثبتی داشته باشند و مسئولیت‌های خود را بهتر درک کنند. این آموزش‌ها به این جهت ارائه می‌شود تا کودکان را برای چالش‌ها و فرصت‌های زندگی در بزرگسالی آماده سازد؛ چه‌بسا این دانش‌آموزان، با دریافت آموزش در حوزه های مختلف افراد بهتری در زندگی شغلی خود خواهند شد.

آموزش فرهنگ شهروندی در مدارس به دانش‌آموزان، مزایای بیشماری دارد. همین که به کودکان بیاموزید که در جامعه چه حقوقی دارند، چه مسئولیت‌هایی دارند و باید چگونه رفتار کنند، هم به نفع خانواده‌ها است و هم برای جامعه اثرات مثبت دارد. اگر به دنبال جامعه‌ای پویا و سالم هستیم، جامعه‌ای که در بستر آن فرزندانی آینده‌ساز و موفق پرورش پیدا کنند و با پایین‌ترین سطح از آسیب‌های اجتماعی روبرو باشیم، باید برنامه‌ریزی‌هایی صحیح در راستای توانمندسازی شهروندان صورت گیرد. آموزش شهروندی به طور غیررسمی در خانه یا محل کار یا کارگاه‌های آموزشی و یا به طور رسمی به‌صورت سرفصل درسی مجزا در مدارس و یا به‌صورت رشته تحصیلی دانشگاهی در واقع به شهروندان می‌آموزد که چگونه یک شهروند فعال، آگاه و مسئولیت‌پذیر باشند.

در واقع هدف مبنایی این آموزش‌ها، پرورش یک شهروند نمونه یا شهروند خوب یا ارائه یک الگوی شهروندی نیست، بلکه به آنان می‌آموزد که چگونه تصمیمات خود را باتوجه به مسئولیت‌هایشان در قبال اجتماع و زندگی فردی خود اتخاذ کنند.

در این میان برای داشتن یک شهر پویا و توسعه‌یافته نیازمند شهروندانی آگاه به مسائل شهری هستیم، این شهروندان برای آموختن شیوه‌ها و راه‌های مشارکت باید از دوران کودکی آمادگی لازم را به دست آورند، دراین‌بین شهرداری‌ها نیز می‌توانند در تربیت این شهروندان نقش موثری ایفا کنند.

بسیاری از نهادهای دولتی و غیردولتی مانند شهرداری، شوراهای شهر و آموزش‌وپرورش وظایف مشترکی دارند و می‌توان گفت که تربیت شهروند مسئول از اهداف اصلی و مشترک این نهادها است.

 در واقع آموزش شهروندی می‌تواند هدف مشترک آموزش‌وپرورش و مدیریت شهری باشد که با آموزش دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان و فرهنگ‌سازی، می‌توان بسیاری از مشکلات شهری را به‌صورت ریشه‌ای و اصولی رفع کرد.

مدارس «اجتماع‌محور» در جامعه کنونی می‌توانند در تربیت شهروندی نقش بسزایی داشته باشند. روش بهره‌برداری از مدارس اجتماع‌محور به نحوی است که در ساعات غیردرسی از حیاط و فضای مدارس در شهرها برای آموزش و یادگیری در قالب موضوعات فرهنگی و اجتماعی برای دانش‌آموزان و خانواده‌ها استفاده می‌شود. شایان ذکر است که این تجربه در بسیاری از کشورهای جهان دیده شده است.

 بی شک برای رسیدن به یک شهر مطلوب باید برنامه مشارکت دانش‌آموزان و خانواده‌ها و آموزش را در رأس برنامه‌ریزی‌های خود در مدیریت شهری قرار دهیم.

ترافیک، آلودگی هوا، کمبود فضاهای سبز و پارک‌ها برخی از مشکلات رایج در شهرهای بزرگ هستند که شهرداری‌ها باتوجه به سرمایه‌گذاری‌ها و هزینه‌های فراوانی که انجام می‌دهند به‌تنهایی نمی‌توانند این مشکلات را مرتفع کنند بلکه برای رفع این مسائل و مشکلات در گام اول احتیاج به فرهنگ‌سازی و آموزش شهروندان داریم چراکه بهترین راه‌حل و پیشگیری قبل از درمان است. این امر می‌تواند با همکاری شهرداری‌ها و آموزش‌وپرورش صورت گیرد. شهرداری می‌تواند محتواهای مناسبی را آماده کند و با همکاری مدارس و انجمن‌های اولیا همایش‌ها، سمینارها و جشنواره‌ها و کلاس‌های آموزشی لازم را در خصوص رعایت مسائل ترافیکی و مشکلات به وجود آمده و حفظ و ضرورت نگهداری فضاهای سبز در شهرها برای دانش‌آموزان و خانواده‌ها اجرا کند.

این آموزش‌ها می‌تواند در قالب فیلم، تیزر و مستندهای آموزشی از صداوسیمای استان‌ها نیز پخش شود و در رسانه‌ها و فضای مجازی نیز منتشر شود.

 استفاده از طرح شهردار مدرسه و مدارس ترافیکی و یا شهرک‌های ترافیکی برای آموزش و یادگیری دانش‌آموزان نیز می‌تواند مهم و کارگشا باشد.

همچنین مشارکت شهروندان به‌ویژه کودکان و زنان خانه‌دار در امر مدیریت پسماند می‌توانند نقش موثری در پیشبرد اهداف توسعه پایدار ایفا کند.

متولی آموزش‌های شهری و شهروندی در این حوزه نیز، شهرداری است تا فرهنگ‌سازی و آموزش شهروندان را هر چه بیش‌تر و موثرتر انجام داده و برای رسیدن به پیشبرد اهداف حفاظت از منابع طبیعی و همچنین جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی به‌عنوان یک عامل موثر بکوشد، که البته همکاری دستگاه‌های مختلف را می‌طلبد.

نتیجه اینکه در جامعه امروز، لزوم آموزش فرهنگ زندگی شهری به طور کامل مشهود است و یکی از مفاهیم عمده در ادبیات آموزشی، تدوین محتوای آموزشی منطبق با نیاز شهر و شهروند است. ‌