فرهنگ بازی

 علاقه کودک به بازی امری فطری است و یکی از نیازهای جسمی و روحی او بازی و حرکت است. کودک عاشق بازی است و شاید شدیدترین محرومیت برای او آن باشد که از بازی محرومش کنند. علاقه­مندی کودک به بازی نشانه سلامت اوست و مقصود از بازی فقط سرگرمی او نیست. معمولا کودک بازی را از اولین سنین کودکی شروع می­کند و به تدریج که سن او بالا می­رود، نوع بازی­ها و اسباب بازی­های او تفاوت پیدا می­کند. کودک در سنین اولیه معمولا تنها بازی می­کند و اسباب بازی­های مختلفی او را سرگرم می­سازد. شرکت پدر و مادر یا سایر بزرگترها در بازی­های وی برایش مطبوع و سرگرم کننده است؛ ولی به تدریج میل به بازی کردن با سایر کودکان هم سن خود در او بیدار می­شود و او نوع بازی­های خود را تغییر می­دهد و از این زمان است که روح اجتماعی بودن در او بیدار می­شود. 

بازی‌های بومی، همانند قصه‌ها و افسانه‌ها، متل‌ها و ترانه‌ها و آداب و رسوم و اعتقادات رایج در‌ میان مردم، نشانه‌هایی از حیات فرهنگی جامعه بـه شمار می‌آیند و گستردگی و گوناگونی آنها، نشانگر ژرفا و غنای فرهنگی جوامع تلقی می‌شود. در سرزمین پهناور و کهنسال ایران، با وجود تنوع آب و هوایی و گوناگونی‌ فرهنگی‌، بازی‌ها و سرگرمی‌های رایج در میان مردم نیز از تنوع و گستردگی بـرخوردار اسـت. در هر منطقه بـا تـوجه‌ بـه‌ فرهنگ خاص آن، بازی‌های محلی و بومی معینی انجام می‌شوند که از اقلیم‌ هر‌ منطقه‌ اثر مـی‌گیرند؛ بـه طوری که مناطق کوهستانی، جنگلی و کویری، هریک بازی‌های مربوط به خود را‌ دارند‌. هر‌ بـازی بـومی و محلی دنیایی از هویت و باورهای فرهنگی یک قوم و یک محل را در در دل خود به امانت دارد. این بازی‌ها، ضمن ایجاد نشاط و شـادابی در کودکان، به معرفی فرهنگ و آداب اجتماعی اقوام‌ متفاوت‌ می‌پردازند که می‌توان به عنوان یـک رویـکرد فـرهنگی به آن توجه کرد‌.

می­توان گفت بازی‌ها پیـوند عـمیقی با فرهنگ بومی و اجتماعی ما ایرانیان داشته­اند؛ بازی­هایی مانند اتل متل توتوله، الک‌دولک، کلاغ‌پر، گرگم‌به‌هوا، نون بیار کباب‌ ببر، هفت سنگ، یک‌قل دوقل و بسیاری از بازی‌های دیگر که در جای‌جای این سـرزمین اجـرا می‌شدند و نسل به نسل انتقال پیدا می‌کردند. بـا‌ فـراموشی‌ هر کدام از این‌ بازی‌ها‌، در زمـانه‌ای کـه استفاده از فـناوری بـه عـادت پذیرفته‌ی جمعی آدمیان تبدیل شده اسـت‌، عـلاوه‌ بر این‌که بخشی از فرهنگ بومی و خاطره‌ی نیاکان‌ ما‌ نابود می‌شود‌، می‌توان‌ گفت که متاسفانه این بازی‌ها دیگر نقش پراهمیت خود را در فرهنگ سازی و پرکردن اوقات فراغت کودکانِ امروز جامعه ما، از دست‌ داده­اند.